व्यायामको माध्यमबाट शरीरका मांसपेशीहरूको सही अनुपातमा सक्रिय गर्ने विधि नै फिजियोथेरापी हो । नेपालीमा यसलाई भौतिक चिकित्सा विधि पनि भनिन्छ । औषधिको प्रयोग बिना व्यायाम, हातले गर्ने उपचार र विद्युतीय उपकरणको माध्यमबाट गरिने उपचार पद्धति नै फिजियोथेरापी हो ।
सबै रोग औषधि खाएर मात्रै पूर्ण रूपमा निको नहुन सक्छन् । कतिपय रोग औषधि नखाई व्यायाम वा अन्य विधिबाट पनि निको गराउन सकिन्छ । नसा च्यापिएको, हड्डी खिइएको जस्ता समस्यामा फिजियोथेरापी प्रभावकारी हुन्छ । कतिपय जटिल शल्यक्रिया गराएका बिरामीले पनि फिजियोथेरापी गराउन सक्छन् । यसले प्राकृतिक रुपमा मान्छेलाई रोगमुक्त बनाउन सहयोग गर्छ ।
बिरामीको अवस्था अनुसार यसको लागि फरक–फरक अवधि लाग्न सक्छ । बिरामीको समस्या गम्भीर छ भने महिनौंसम्म पनि फिजियोथेरापी गर्नुपर्ने हुन्छ । घुँडा खिएको अवस्थामा कम्तीमा दुई महिना फिजियोथेरापी गर्नुपर्ने हुन्छ ।
फिजियोथेरापीले रोग निको पनि बनाउँछ ?
फिजियोथेरापी आफैंमा सबै रोगको लागि प्रभावकारी उपचार पद्धति हो । जस्तै, शरीरको जुनसुकै अंगमा हुने प्यारालाइसिस तथा अन्य स्नायु प्रणालीमा देखिने समस्याको लागि फिजियोथेरापी प्रभावकारी उपचार विधि हो ।
कुनै रोग फिजियोथेरापीले निको नै हुन्छ भने कुनै कम मात्र । बिरामीको अवस्था, उमेरले पनि रोग पूरै निको हुने नहुने कुरालाई असर गर्छ । जस्तै, हाडजोर्नीको समस्या फिजियोथेरापीले लगभग पूरा निको नै हुन्छ । तर नसाको समस्या भने सबै निको पार्न सकिन्न ।
हड्डी खिइएको, नसा च्यापिएको, मांसपेशी दुख्ने, झमझमाउने, लुलो हुने, पोल्ने, प्यारालाइसिस, पक्षघात जस्ता समस्याको लागि यो उपचार विधि औषधिभन्दा प्रभावकारी मानिन्छ ।
फिजियोथेरापी घरमा आफैंले पनि गर्न सकिन्छ । तर त्यसको लागि प्रशिक्षित फिजियोथेरापिस्टसँग गएर व्यायाम विधि केही समय सिक्नुपर्ने हुन्छ । अरूले गरेको हेरेर वा जथाभावी आफैं घरमा गर्नु भने हुँदैन ।
कुनै रोग नलागेकाले पनि फिजियोथेरापी गराउन सक्छन् ?
कुनै रोग नलागेको व्यक्तिले फिजियोथेरापी भन्दा कुनै पनि समस्या आउन नदिन नियमित व्यायाम गर्नुपर्छ । आधा वा एक घण्टा हिंड्नुपर्छ, सन्तुलित आहार खानुपर्छ । विभिन्न प्रकारको दुखाइ लगातार भइरहेको छ, औषधि खाँदा पनि कुनै रोग निको भएको छैन भने मात्र फिजियोथेरापी गर्नु उपयुक्त हुन्छ ।
(फिजियोथेरापिस्ट गजुरेल नयाँ बानेश्वरस्थित आयुष अस्पतालमा कार्यरत छिन् । उनीसँग सुमित्रा लुइटेलले गरेको कुराकानीमा आधारित)
अनलाइनखबरबाट