विश्वभर करिब एक करोडभन्दा बढी क्यान्सरका बिरामी थपिन्छन् वर्षैपिच्छे । विश्व स्वास्थ्य संगठनको तथ्यांकले यसै भन्छ । यसमध्ये पुरुषमा फोक्सो र मुखको क्यान्सर देखिएको छ । महिलामा पाठेघर र स्तन क्यान्सर प्रमुख छन् ।
भनिरहनु परेन, क्यान्सर एक घातक रोग हो । यद्यपि क्यान्सर भयो भन्दैमा संसार नै सकियो भन्ने हुँदैन । सुरुवाती चरणमा पत्ता लगाइयो भने क्यान्सरको उपचार हुन्छ ।
क्यान्सर लाग्ने कतिपय कारण अझै पनि स्पष्ट छैन । लगभग ७० प्रतिशत क्यान्सरको कारण भने हामीले वर्तमानमा अँगालेको खराब जीवनशैली र खानपान नै हो ।
१. खानाको माध्यमबाट एच पाइलोरी जीवाणु पेटमा प्रवेश गरेर आन्द्रामा हुने घाउको सही उपचार नहुँदा क्यान्सरको जोखिम हुन्छ ।
२. कलकारखानामा काम गर्ने र विकिरण हुने क्षेत्रमा काम गर्ने व्यक्तिमा फोक्सो तथा पित्तथैलीमा क्यान्सर हुन सक्छ ।
३. भाइरसले पनि क्यान्सर गराउँछ । यौन सम्पर्कको क्रममा पुरुषबाट महिलामा ह्युमनप्यापिलो भाइरस सरेर महिलाको पाठेघरमा क्यान्सर हुन सक्छ ।
४. कीटनाशक औषधि र रासायनिक मलको प्रयोग भएको खानेकुरा, हानिकारक रंग मिसाइएको खानेकुरा, मसालेदार खानेकुरा, अत्यधिक चिल्लो, धैरै नुन भएको खानेकुरा, गालेको अचार खाएमा क्यान्सर हुन सक्छ ।
५. रगतको नाता भएको परिवारमा कम्तीमा दुई जनामा क्यान्सर देखिए उनीहरुको सन्तानमा सो रोग देखापर्ने सम्भावना हुन्छ ।
६. लामो समयसम्म धुम्रपान तथा सूर्तीजन्य पदार्थ खाने व्यक्तिको मुखमा क्यान्सर हुन सक्छ ।
७. धेरै बच्चा जन्माउने वा कम उमेरमा बच्चा जन्माउने महिलामा पाठेघरको संक्रमण भएर क्यान्सर हुन सक्छ ।
कसरी क्यान्सरको जोखिमबाट टाढा रहने ?
जीवनशैली र खानपानमा सुधार गरेर क्यान्सरको जोखिमबाट बच्न सकिन्छ ।
१. क्यान्सर गराउन सक्ने सम्भावित पक्ष जस्तै, धुम्रपान तथा मद्यपान नगर्ने ।
२. सडेगलेका, प्रशोधित खानेकुरा, जंकफुड नखाने ।
३. शारीरिक रुपमा सक्रिय रहने । नियमित व्यायाम, योग, प्राणायाम गर्ने ।
४. तनाव नलिने । सकारात्मक र उर्जावान् रहने ।
५. शरीरमा अनावश्यक गाठागुँठी आएको छ, रंग परिवर्तन भएको छ भने तुरुन्त परीक्षण गराउने ।
६. महिलामा स्तन र पाठेघरको क्यान्सरको जोखिम बढी हुन्छ । उनीहरुले बेलाबखतमा स्तन क्यान्सरको लागि मेमोग्राम र पाठेघरको लागि प्याप परीक्षण गराएर हेर्नुपर्छ । त्यस्तै, पाठेघरको मुखको क्यान्सर विरुद्ध खोप लगाउन सकिन्छ ।
७. वंशाणुगत क्यान्सर परिवारमा छ भने जोखिम उच्च हुन्छ । त्यसैले समयमै क्यान्सर छ कि छैन भनेर वर्षमा एकपटक जाँच गराउनुपर्छ ।
८. धेरै व्यक्तिसँग शारीरिक सम्पर्क राखेमा पनि यौनजन्य रोगले कालान्तारमा क्यान्सर गराउन सक्छ । त्यसैले असुरक्षित यौन सम्पर्क सकेसम्म गर्नुहुँदैन ।
(वरिष्ठ क्यान्सररोग विशेषज्ञ डा. उज्ज्वल चालिसे भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालमा कार्यरत छन् । उनीसँग अनलाइनखबरकर्मी मनिषा थापाले गरेको कुराकानीमा आधारित)
अनलाइनखबरबाट
