मोटोपन सुन्दा जति सामान्य लाग्छ, शरीरका लागि त्यति नै घातक समस्या पनि हो यो । आम समस्या नै बनेको मोटोपनलाई यो दशककै दीर्घ रोगको जोखिम गराउने कारकको रुपमा लिइएको छ । मुख्यतयाः खानपिनको उचित व्यवस्थापनको अभावमा देखिने यसले व्यक्तिमा अन्य जटिल रोग निम्त्याउने विभिन्न अध्ययनले देखाएका छन् ।
यसै सन्दर्भमा विश्वका अधिकांश जनसंख्यालाई कुपोषणले भन्दा आवश्यकताभन्दा बढी खानेकुराले मृत्युको मुखमा छिटो पुर्याएको विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ)को निष्कर्ष छ ।
त्यसैले समयमै दीर्घ रोगबाट बच्दै स्वस्थ र लामो जीवनयापन गर्नका लागि दैनिक के कस्ता खानेकुरा खाइरहेका छौं भन्ने कुरामा ध्यान दिनु अत्यावश्यक रहेको जीवनशैली प्रशिक्षक तथा आहारविद् राजु अधिकारी बताउँछन् ।
कस्ता खानेकुरा दैनिक खाँदा स्वास्थ्यलाई असर गर्छ ?
१. प्रशोधित मासु
प्रशोधित मासु बनाउन धेरै खालको प्रक्रिया लाग्छ । त्यसपछि मात्र सर्वसाधारणकहाँ पुग्छ । त्यस्ता मासुलाई भण्डारण गर्न अत्यधिक नुनको प्रयोग, सुख्खा पार्न अपनाइने विधि, साथै त्यसलाई कुहिन नदिन हानिकारक रसायनहरु अस्वस्थकर
हुन् । त्यसैले यदि स्वस्थ र लामो जीवनयापन गर्न चाहनुहुन्छ भने तपाईंको रोजाइमा पर्ने प्रशोधित मासुको बारेमा एकपटक सोच्नैपर्ने हुन्छ ।
बायोएमएड सेन्ट्रलले सन् २०१३ मा १० ठूला युरोपियन देशहरुमा गरेको अध्ययनले जो व्यक्ति दैनिकजसो प्रशोधित मासु खान्छन् । उनीहरुमा ४४ प्रतिशत क्यान्सर र मुटुरोगको जोखिम पाएको थियो । आधा लाख भन्दा बढी व्यक्तिमा भएको अध्ययनले यस्तो निष्कर्ष निकालेको हो ।
साथै, प्रशोधित मासुमा उच्च मात्रामा नुन हालिएको हुन्छ, जसले उच्च रक्तचाप बढाउँछ । त्यस्तै त्यसमा हुने नाइट्रेटले धमनीहरू अवरुद्ध हुन सक्छ । सन् २०१० मा हार्वर्ड स्कुल अफ पब्लिक हेल्थद्वारा प्रकाशित अर्को एक अध्ययनमा विश्वभरबाट १६ सय केस स्टडीको नतिजा एकदम डरलाग्दो थिए । नियमित रूपमा प्रशोधित मासु खाने व्यक्तिमा मधुमेहको खतरा १९ प्रतिशत बढेको देखियो । त्यसैले घरमा कसैलाई मधुमेह वा मुटुरोग भएमा त्यस्तो मासु खान रोक्नु उचित हुने विज्ञहरुको सुझाव छ ।
२. चाउचाउ
सस्तो, छिटो र मीठो । बालकदेखि वृद्धसम्मको रोजाइमा पर्छ चाउचाउ । त्यति मात्र होइन, रातको समयमा कामबाट थाकेर आउँदा सजिलो विकल्प पनि हो यो । चाउचाउ सबैभन्दा बढी बिक्री हुने खानेकुरामा पर्छ । तर स्वस्थ जीवनको लागि भने यो राम्रो विकल्प हुँदै होइन ।
चाउचाउमा भण्डारण गर्ने विधि, त्यसमा लगाइने रङ, मिसाइने हानिकारक रसायन, आर्टिफिसियल फ्लेभरका कारण यो स्वास्थ्यका लागि हितकारी मानिंदैन । त्यस्तै यसमा अत्यधिक सोडियम र फ्याट हुन्छ । यी हानिकारक मिश्रित तत्वले पक्कै पनि शरीरलाई छिटो रोगी बनाउँछ । सन् २०१४ मा साउथ कोरियाली जर्नल द जरनल अफ न्युट्रीसियनले १० हजार वयस्कमा गरेको अध्ययनले सातामा दुईदेखि तीन पटक चाउचाउ खानेहरुमा मेटाबोलिक सिन्ड्रोमको उच्च जोखिम
हुन्छ ।
यो सिन्ड्रोमले रगतमा चिनीको मात्रा, उच्चरक्तचाप र कोलेस्टेरोल बढाउन सक्छ । जुन मुटुरोगको जोखिम कारक
मानिन्छ । उच्च सोडियमले मिर्गौला र मुटुरोगको जोखिम बढाउँछ । त्यसैले सकेसम्म चाउचाउ खानुअघि विचार पुर्याउनु राम्रो हुन्छ ।
३. सुगर फ्री
बजारमा स्वस्थ भनेर वैकल्पिक चिनी अर्थात् सुगर फ्री भनिएका सामग्री बेचिएका हुन्छन् । प्रायः मधुमेह भएकाहरुले स्वादको लागि र डाइट गरेकाहरुले पनि चिनीको विकल्पमा उपभोग गर्छन् । पछिल्ला अध्ययनले चिनी कम गर्छु भन्दै सुगर फ्री खानु खतरा साबित हुने देखाएको छ । अध्ययन अनुसार सुगर फ्रीको सेवनले रगतमा चिनीको स्तर पनि बढाउने गर्छ । यति मात्र होइन यसले शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीलाई पनि असर गर्छ । साथै, मधुमेह र मोटोपनको जोखिम
बढाउँछ ।
४. तारेको खानेकुरा
डिप फ्राइड परिकार विश्वव्यापी रूपमा पाइन्छ, यसलाई अधिकांश मानिसले रचाउँछन् । आलु चिप्स, फ्राइड चिकन, फ्रेन्च फ्राइज, प्याज रिंगजस्ता धेरै परिकार छन् जुन सबैको रोजाइमा पर्छन् । धेरै अध्ययन अनुसार तारेको वा भुटेको खानेकुरा दैनिक खाँदा दीर्घरोगको जोखिम बढ्ने मात्र नभई बिस्तारै मुटुको धमनीमा असर गर्दै जान्छ । खारेर पकाएको खानेकुरामा बढी क्यालोरी हुनुका साथै फ्याट पनि अत्यधिक हुन्छ । सन् २०१५ मा द जर्नल अफ अमेरिकन हार्ट एसोसियसनले गरेको अध्ययनले दैनिक डिप फ्राइ गरेको खानेकुरा खाने व्यक्तिमा मुटु फेल हुने सम्भावना अत्यधिक हुने निष्कर्ष निकालेको थियो ।
यदि लामो स्वस्थ जीवन चाहनुहुन्छ भने कार्बोहाइड्रेटयुक्त खानेकुरा तेलमा खारिएर फ्राइ नगर्न विज्ञहरुको सुझाव छ ।
५. सोडा र सफ्ट ड्रिंक्स पिउन रोक्नुहोस्
पानीपछि सबैको रोजाइमा सफ्ट ड्रिंक्स पर्छ । यसमा सोडामा ४४ ग्राम चिनी हुन्छ । एउटा सोडाले मृत्युमा पुर्याउने जतिको हानि गर्दैन तर सफ्ट ड्रिंक दैनिकजसो खाँदा रगतमा भने चिनीको मात्रा बढाइदिन्छ । अत्यधिक चिनीको मात्राले मोटोपनको दर बढाउँछ, जसले मधुमेह, उच्च रक्तचाप बढाउन जिम्मेवार मानिन्छ । अमेरिकन सोसाइटी फर क्लिनिकल न्युट्रीसियनले सन् २००६ मा प्रकाशित गरेको अध्ययनले सफ्ट ड्रिंक्समा हड्डीको घनत्वमा असर गर्ने देखाएको थियो । त्यति मात्र होइन, त्यसभन्दा अघि नै सन् २००१ मा भएको अध्ययनले बालबालिकामा पनि मोटोपन बढाउने निष्कर्ष निकालेको थियो ।
६. माइक्रोवेब पपकर्न
चिन्ता नगर्नुहोस्, भुटेको पपकर्न आफैंमा एउटा स्वस्थकर खानेकुरा हो । तर माइक्रोवेबाट पपकर्न बनाउनु हुन्छ भने एकपटक सोच्नैपर्ने हुन्छ । त्यसमा प्रयोग हुने माइक्रोवेबको ब्याग अस्वस्थकर भएको अमेरिकी अमेरिकाको खाद्य तथा औषधि विभागले जनाएको छ । जसअनुसार पपकर्नमा पेरफ्लुओरोक्टेनोइक एसिड हुन्छ ।
ह्युमन रिप्रोडकसन जर्नलमा यस एसिडले बाँझोपन निम्त्याउन सक्ने र थाइराइड विकार विकसित गराउन सक्ने उल्लेख छ ।
७. क्यान फुड
माइक्रोवेब पपकर्नमा पाइने केमिकल जस्तै खतरनाक केमिकल क्यानमा पनि हुन्छ । क्यानमा बिस्फेनल भन्ने पदार्थ मिसाइएको हुन्छ, जसले धेरै खालको रोगको जोखिम बढाउँछ । ह्युमन रिप्रोडकसन जर्नल अनुसार यसले शरीरको प्रणालीलाई नै हस्तक्षेप गर्छ । जसले छिट्टै बाँझोपन, क्यान्सर र मोटोपनजस्ता रोग ल्याउन सक्छ, त्यति मात्र नभई स्तन क्यान्सर पनि गराउन सक्ने देखाउँछ ।
८. आइसक्रिम
आइसक्रिम घुम्न जाँदा होस् वा गर्मी मौसममा । यसमा हुने विभिन्न किसिमका फ्लेवरले जिब्रोलाई आनन्द त दिन्छ नै यसमा हुने चिसोपनले शरीरलाई ठण्डा पनि बनाउँछ । तर यसमा मिसाइने तत्व भने स्वास्थ्यका लागि अनुकूल मानिंदैन । अत्यधिक मात्रामा चिनी, दूधमा हुने फ्याटले व्यक्तिलाई मोटोपन बढाउँछ । साथै, कोलेस्टेरोल पनि उच्च हुन्छ, जसले गर्दा बोसो जम्छ । परिणामस्वरूप धमनीमा अवरोध ल्याउँछ ।
बेफाइदा त्यतिमै सीमित छैन । आइसक्रिम दाँतलाई खराब बनाउने प्रमुख कारकको रुपमा लिइन्छ ।
९. इनर्जी ड्रिंक्स
मेडिकल न्युज टुडेमा प्रकाशित लेखअनुसार एनर्जी ड्रिंक्समा प्राकृतिक तत्व खासै हुँदैन । यसमा हुने सिन्थेटिक तत्वहरुले शरीरलाई नै अलमल पार्छ । प्रायःजसो यस्ता पेयमा क्याफिन र चिनी पाइन्छ । यसमा हुने ११ प्रतिशत कोरोसिभ हुन्छ, जसले दाँतको जरालाई त खराब गर्छ नै कलेजोलाई पनि असर गर्छ । अध्ययनहरुले दैनिक इनर्जी ड्रिंक्स खाने व्यक्तिमा कलेजोलाई छिटो असर गर्ने, मुटु स्वास्थ्यमा दखल दिने, टाउको दुखाउने सम्भावना देखाएको छ ।
१०. दुनोट र अन्य बेकरी आइटम
बिहान तातो दुनोट खानुको मज्जा नै बेग्लै हुन्छ । पेट भोको भएको अवस्थामा कोकिज वा केक टेबल अगाडि देखेपछि खाउखाउ लाग्ने गर्छ । यसमा पनि स्वस्थकर तत्व हुन्छन्, जसले स्वास्थ्यलाई हानि पारिरहेको हुन्छ । यसमा प्रशोधित पीठो प्रयोग हुन्छ, जसमा कुनै पोषण हुँदैन । त्यस्तै, दुनोटमा अत्यधिक चिनी हुन्छ । अत्यधिक चिनीलाई शरीरले टुक्र्याउन सक्दैन । जसले बोसो बन्न सघाउ हुन्छ । दुनोटमा २० ग्राम जति फ्याट हुन्छ, जुन स्वास्थ्यको लागि उपयुक्त मानिंदैन ।
एजेन्सीको समेत सहयोगमा
