१२ मंसिर, काठमाडौं । भारतीय विदेश सचिव हर्षबर्द्धन श्रृंगला नेपालको दुई दिने भ्रमणमा मंसिर ११ नेपाल आएलगत्तै उच्चस्तरीय भेटघाटमा व्यस्त रहे । आज शुक्रबार काठमाडौंको सोल्टी होटल, गोरखा र मनाङका कार्यक्रममा सहभागी भएर उनी स्वदेश फर्किंदैछन् ।
परराष्ट्र मन्त्रालयका सचिव भरतराज पौड्यालको मैत्रीपूर्ण निमन्त्रणामा काठमाडौं आएका उनले हिजै राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी, प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली, परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप कुमार ज्ञवाली र परराष्ट्रसचिव भरतराज पौडेलसँग पनि भेटवार्ता गरेका छन् ।
भेटवार्तामा भएका कुराकानीको सार बुँदाहरु :
भारतीय विदेश सचिव हर्षवर्धन श्रृंगलाले समकक्षी भरतराज पौडेलसँग दुईपक्षिय भेटघाट गरे । सो भेटमा समग्र द्विपक्षीय सम्बन्धको पुनरावलोकन भयो । साथै, व्यापार, पारवहन, कनेक्टिभिटी, पूर्वाधार, इनर्जी, संस्कृति, कृषि, लगानी लगायतका विषयमा कुराकानी भयो ।
उनीहरुको बिचमा नेपाल र भारतबीच लामो समयदेखि रहेको सांस्कृतिक र सभ्यताको सम्बन्धलाई अझ सुदृढ गर्ने विषयमा समेत कुराकानी भयो । भेटमा भारतीय विदेश सचिवले भारतको बजार र अर्थतन्त्रबाट सकेसम्म बढी फाइदा लिन नेपाललाई आग्रह गरेका थिए ।
दुई मुलुकले कनेक्टिभिटी र भूकम्पपछिको पुनर्निर्माण लगायतका विषयमा अहिलेसम्म भएका प्रगतिहरुको समीक्षा गरे ।
परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप कुमार ज्ञवालीले दुई देशको बिचमा रहेको सीमा विवाद र प्रवुद्ध समूहको प्रतिवेदनको विषयमा भारतीय विदेश सचिवसँग स्पष्ट कुरा राखे । उनले ऐतिहासिक दस्तावेज र प्रमाणका आधारमा नेपालले सीमा विवादको समाधान गर्न चाहेको सन्देश दिए ।
कोभिड–१९ को सम्बन्धमा दुई मुलुकको बिचमा सहकार्य गर्ने र सहयोग आदानप्रदान गर्ने सम्बन्धमा छलफल भयो । भारतले दुई हजार थान रेम्डेसिभिर इन्जेक्सन हस्तान्तरण ग¥यो र कोभिडको खोप बनेपछि नेपाललाई उच्च प्राथमिकतामा राख्ने आश्वासन भारतले दियो । सबैभन्दा बढी खोप उत्पादन गर्न लागेको जानकारी भारतीय विदेश सचिवले दिएका छन् ।
दुई देशको बिचमा नक्सा विवादको बारेमा पनि कुराकानी भयो । नेपाली पक्षले सबै भेटमा यो विषय उठायो । भारतीय पक्षले यो विषय वार्ता मार्फत् राजनीतिक तहमा समाधान गर्ने जवाफ दियो । यो विषय वार्ताको टेबलमा प्रवेश गरेको छ । अब हुने परराष्ट्रमन्त्री स्तरीय बैठकमा यो विषयमा ठोस कुराकानी हुने अपेक्षा छ । तर यस अगाडि जस्तो ठोस रुपमा सुस्ता र कालापानीको विषयलाई भने विज्ञप्तिमा उल्लेख गरिएन ।
भारतले नयाँ दिल्लीमा आयोजना हुने परराष्ट्रमन्त्री स्तरीय बैठकको लागि नेपाललाई निम्तो दिएको छ । मन्त्री ज्ञवाली डिसेम्बर दोस्रो साता बैठकमा भाग लिन दिल्ली जाने छन् । दुवै देशका परराष्ट्रमन्त्रीले अध्यक्षता गर्ने संयुक्त कमिसनको बैठकले सबै द्विपक्षीय विषयमा छलफल गर्नेछ । सो कमिसनको पछिल्लो बैठक सन् २०१८ मा काठमाडौंमा भएको थियो ।
भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले नेपालसँगको सम्बन्धलाई सुधार गर्न चाहेको र उच्च तहमा भ्रमण आदान प्रदान गर्नुपर्छ भनी पठाएको सन्देश भारतीय विदेश सचिवले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई सुनाए । ओलीले पनि आफू भारतसँगको सम्बन्धलाई नयाँ उचाइमा पु¥याउन चाहेको सन्देश दिए । प्रधानमन्त्री ओलीले सीमा विवाद वार्ताद्वारा समाधान गर्न चाहेको स्पष्ट सन्देश भारतलाई दिए । ओलीले भारतसँगका इनगेजमेन्ट उच्च तहमा बढाउन चाहेको धारणा व्यक्त गरे ।
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीसँगको भेटमा पनि सीमा विवादको विषयमा कुरा भयो । भेटमा भारतीय विदेश सचिव श्रृंगलाले दुई देशको बिचमा विगत एक वर्षमा केही समस्या देखिएकोबारे आफूलाई जानकारी भएको र त्यसलाई वार्ताबाट नै समाधान गर्नुपर्ने बताए । भारतीय विदेश सचिवले भारतका राष्ट्रपतिले नेपालका राष्ट्रपतिलाई पठाएको सन्देश सुनाएका थिए ।
द्विपक्षीय भेटवार्तामा पञ्चेश्वर परियोजनालाई पनि अगाडि बढाउने विषयमा छलफल भयो । अब पञ्चेश्वरको डिपिआरका बाँकी विषयमा कुराकानी अगाडि बढ्ने अधिकारीहरु बताउँछन् ।
भारतीय विदेश सचिवले प्रमुख विपक्षी दल नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरवहादुर देउवासँग पनि भेटघाट गरेका छन् । देउवाले दुई देशको बिचमा उच्च राजनीतिक तहमा संवाद आवश्यक भएको बताए । भेटमा देउवाले रामचन्द्र पौडेल र कृष्ण सिटौलालाई पनि आमन्त्रण गरेका थिए । देउवाले भेटमा पञ्चेश्वर परियोजनाको विषयलाई बढी जोड दिएका थिए ।
भेटमा भारतीय पक्षले कोभिडको अति संकटको समयमा पनि नेपालसँगको सप्लाई प्रणालीमा कुनै पनि समस्या आउन नदिएको नेपाली पक्षलाई बताएको थियो ।
सबै भेटमा भारतीय विदेश सचिव श्रृंगलाले द्विपक्षीय सम्पर्कलाई गति प्रदान गर्न, जनता–जनताबीचको सम्बन्धलाई मजबुत बनाउन, सारभूत एवम् रणनैतिक द्विपक्षीय पहल र आपसी हितका विषयहरुको ठोस प्रगतिका लागि दुवै पक्षबीच सहमति आवश्यक रहेको कुरामा जोड दिए ।
शुक्रबार भारतीय विदेश सचिवले नेपाल–भारत सम्बन्धमा एक प्रवचन दिने छन् ।
त्यसपछि गोरखामा भारतीय सहयोगमा निर्माण भएको आवासहरुको हस्तान्तरण सम्बन्धी एक कार्यक्रममा उनी सहभागी हुन गोर्खा जिल्ला जाने कार्यक्रम छ ।
त्यसैगरी भारतीय सहयोगमा मनाङमा निर्माण भएको एक गुम्बाको काठमाडौंबाट नै उनले उदघाट्न गर्नेछन् ।
दुई देशको बिचमा उच्च तहमा भ्रमणको आदान प्रदान गर्ने विषयमा समेत छलफल भएको थियो जुन केही महिनामा प्रधानमन्त्रीकै तहमा हुनसक्छ ।
त्यसैगरी नेपाल र भारतको विचमा एयर बबल उडानको विषयमा पनि कुराकानी भएको थियो ।
सुरक्षाको विषयमा एक अर्काको संवेदनशीलतालाई सम्मान र सम्बोधन गर्ने विषयमा पनि कुराकानी भएको थियो । यस विषयमा विस्तृतमा केही बताइएको छैन ।